Pairabi logo

बैशाख १७, २०८२, बुधबार                    

नागपंचमी अवधी समुदायमा (गुडिया पर्व)

डेक्स

डेक्स

नागपंचमी अवधी समुदायमा (गुडिया पर्व)

फाइल फोटो

ADVERTISEMENT

राकेशकुमार मिश्र

बाँके २५ साउन : आज साउन शुक्लपक्ष नागपञ्चमी पर्व । पश्चिम नेपालको तराईका जिल्लामा बसोबास गर्ने अवधी समुदायले नाग पर्वलाई ‘गुडिया’ पर्वका रूपमा मनाउने गर्दछन् ।

यो पर्व अवधी समुदायको मुख्य पर्वको रूपमा लिइन्छ । आजको दिन सो समुदायले घरपरिवार, आफन्त, टोल छिमेक सबै मिलेर विशेष धुमधामका साथ सो पर्व मनाउदछन् ।

गाउँ टोलका विशेष गरी अगुवा बिहानै नुहाएर घरको वरिपरि गाईको गोबरले चिन्हो तानेर मोटो लाइन बनाउने गर्दछन् । यसलाई गोबर चक्र भनिन्छ । सो चक्रले घरमा सर्पलाई आउनबाट रोक्ने यहाँ धार्मिक विश्वास रहिआएको छ ।

यसपछि दूध र चनाको घुघरी (भिजाएको काँचो चनाबाट बनाइएको परिकार) नाग देउता र गाउँ नजिकै रहेको थान देउतामा चढाइने गरिन्छ । योसँगै घरको ढोकामा नाग टाँसेर पूजा पनि गरिन्छ ।

यस दिन सबैको घरमा खाने परिकारअन्तर्गत चनाको घुघरी बनाइने गरिन्छ । यसका साथै पुरी, तरकारी, खिर, अचार, गुल्गुला यो पर्वको मुख्य परिकार हो । यो पर्वमा विवाहित छोरीलाई घुघरी पठाउने चलन पनि छ ।

घुघरीमा चना, चामल, भेली मिठाइँ, र आवश्यक कपडा लत्तासहितको गठरी सामर्थअनुसार भाइ वा बाबुले गठरी बाँधेर छोरीको घरमा लग्ने परम्परा रहेको वरिष्ठ अवधि साहित्यकार सच्चिदानन्द चौबेले जानकारी दिनुभयो । 

यस पर्वमा छोरी बोलाउने तथा लिन जाने गरिन्छ । गाउँघर, टोल समुदायमा पिङ (झुला) हाल्ने गरिन्छ । युवायुवती गीतसंगीत गाएर पिङ खेल्ने चलन छ । साँझ सबै युवतीले कपडाको गुडिया बनाएर भुइँमा हाल्ने र युवाले लठ्ठीले गुडिया पिट्ने गरेको अवधि अगुवा पण्डित शिवप्रसाद पाठकले बताउनुभयो । 

उहाँका अनुसार यस दिन सबैको घरमा मिठोमिठो खानेकुरा पकाइने गरिन्छ । यस दिन घरमा पाहुनालाई बोलाइ सेवा सत्कार गरिन्छ । यो पर्व समुदायमा आदि कालबाट चलिआएको अगुवा पाठकले बताउनुभयो । 

उहाँले भन्नुभयो, ‘हामी सबै भगवानलाई देउताको रूपमा मान्ने गर्छौं । सूर्य, चन्द्रमा, नदी, पृथ्वी, गाई, रुख, हावापानी, सर्प, बाँदल, अन्नपात, वन, जंगल, पहाड, समुद्रजस्ता प्रकृतिबाट उत्पन्न वस्तुलाई देउता सामान मानिन्छ । सबै देवरूपमा रहेका छन् । यसलाई समय समयमा पूजा गर्नुपर्छ ।’ जादुगर (मदारी)ले घर घरमा गएर सर्प देखाइ गरेर सिधा लिने गरेको पाइन्छ ।

स्वास्थ्यको हिसाबले बर्सातको मौसममा हिलो, माटो, गोबर, खेतीपातीको काम गरेर शरीरको तन्दुरस्ती कम भएको हुन्छ । त्यसलाई पूर्ति गर्न यस पर्वमा चनाको घुघरी (गेँडागुडी पोषिलो खान) खाएर शरीरलाई बलियो बनाउने परम्परा रहेको छ ।

अवधीमा उखान छ, ‘चना सवसे मरदाना अनाज होय, इसे मरदाङ्गगी पैदा होत है।’ गुडिया पर्वको धार्मिक सम्बन्ध पनि छ । भगवान कृष्णले नागलाई नाथेका थिए । उनलाई अन्त पठाएपछि जमुना नदीको पानी सफा भएको थियो ।

सर्प सत्रु नभएर घर र खेत–खरिहानमा रहेका मुसा, छेपारो, गिरगट्टो, भ्यागुता आदि जनावरलाई खाने गर्दछ। सर्पलाई दूध र चना खुवाउने गरिन्छ ।

परापूर्वकालबाट गुडिया र होली पर्व एकै दिन (बार) मा पर्ने गर्दछन् । यसैले भन्ने गरिन्छ, ‘नाग फाग एकै दिन’ सबै चाडपर्व समुदायमा मेल सद्भाव, शान्ति, भाइचारा कयम गर्ने पर्वको रूपमा लिइएको छ । अवधीभाषामा उखान छ ‘गुडिया ढुढेंरीमा समधी दमादका ना बोलावा जाय तौ कब बोलावा जाय।’ 
–––

ताजा

सबै

शिक्षा सुधारका लागि छलफल अभियान

नेपालगञ्ज ।शिक्षाका बिभिन्न बिषयहरुमा सुधार गर्नका लागि सप्ताह ब्यापी कार्यक्रम संचालन …

युवा दूतहरुसंग समिक्षा र योजना तर्जुमा बैठक

बाँके युनेस्को क्लबले बर्दियाको मधुवन नगरपालिकामा युवा दूतहरूसँग अभिभावक शिक्षा सत्र…

थारु संस्कृति संरक्षण बारे नाटक तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम हुदै

शम्भु थारु बर्दिया । बर्दियामा थारु समुदायको पौराणिक लोक कला संस्कृति संरक्षण तथा यु…

मधुवनका सबै वडामा मानवबेचविखन नियन्त्रण समिति गठन गरिने

बर्दिया । बर्दियाको मधुवन नगरपालिकामा स्थानीय मानवबेचविखन तथा ओसारपसार नियन्त्रण समि…

लोकप्रिय

सबै

मधुवनका सबै वडामा मानवबेचविखन नियन्त्रण समिति गठन गरिने

बर्दिया । बर्दियाको मधुवन नगरपालिकामा स्थानीय मानवबेचविखन तथा ओसारपसार नियन्त्रण समि…

शिक्षा सुधारका लागि छलफल अभियान

नेपालगञ्ज ।शिक्षाका बिभिन्न बिषयहरुमा सुधार गर्नका लागि सप्ताह ब्यापी कार्यक्रम संचालन …

भेरी अस्पतालको फार्मेसीमा आगलागी

नेपालगन्जस्थित भेरी अस्पतालको मेडिकल फार्मेसीमा आगलागी हुदा औषधी लगायतका सामाग्री जल…

थारु संस्कृति संरक्षण बारे नाटक तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम हुदै

शम्भु थारु बर्दिया । बर्दियामा थारु समुदायको पौराणिक लोक कला संस्कृति संरक्षण तथा यु…

यो पनि

थारु संस्कृति संरक्षण बारे नाटक तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम हुदै

थारु संस्कृति संरक्षण बारे नाटक तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम हुदै

शम्भु थारु बर्दिया । बर्दियामा थारु समुदायको पौराणिक लोक कला संस्कृति संरक्षण तथा यु…

अवधी भासा अउर प्रौद्योगिकी संगोष्ठी

अवधी भासा अउर प्रौद्योगिकी संगोष्ठी

प्रदीप सारंग भारत लखनऊ । भारतीय भाषा संस्थान, मैसूर, कर्नाटक अउर अवध भारती संस्थान …

रुपईडीहामा होली मिलन र कवि सम्मलेन

रुपईडीहामा होली मिलन र कवि सम्मलेन

नेपालगन्ज, ९ चैत । भारतको सीमावर्ती क्षेत्र रुपईडीहामा लैंड पोर्ट अथॉरिटी ऑपइंडियाले…

तराईमा होली पर्व, होलिका दहन

तराईमा होली पर्व, होलिका दहन

नेपालगन्ज, १ चैत : सामाजिक सदभावको पर्वको रुपमा मनाइने होली आज बाँकेलगायत तराईका …